Rak tarczycy

Rak tarczycy należy do dziesięciu najczęściej diagnozowanych nowotworów złośliwych u kobiet w Polsce. Mimo to jest klasyfikowany jako rzadki nowotwór układu wewnątrzwydzielniczego. Rocznie rejestruje się około 1900 przypadków raka tarczycy (ICD-10: C73). Niektóre nowotwory endokrynne mają podłoże genetyczne, co dotyczy przede wszystkim raka rdzeniastego tarczycy (25% wszystkich przypadków). Mnoga gruczolakowatość wewnątrzwydzielnicza typu 2, obejmująca raka rdzeniastego tarczycy, guz chromochłonny oraz mnogie nerwiaki, jest związana z mutacją genu RET918.

Diagnostyka raka tarczycy:

1. USG tarczycy (ultrasonografia)
Badanie z oceną w skali EuTIRADS.

Wskazania do USG:

Powiększenie tarczycy (wole) lub obecność guzka uwidocznionego w innych badaniach obrazowych (szczególnie przed 20. rokiem życia lub po 60. roku życia).
Powiększenie węzłów chłonnych szyi niezwiązane z infekcją.
Wywiad rodzinny dotyczący raka tarczycy.
Ekspozycja szyi na promieniowanie jonizujące w przeszłości.

Uwaga: USG tarczycy nie jest badaniem przesiewowym.

2. Biopsja aspiracyjna cienkoigłowa celowana (BACC)
Przeprowadzana pod kontrolą USG.

Wskazania do BACC:

Guzek > 1 cm lub > 5 mm w obecności czynników ryzyka, takich jak: zmiany lite hipoechogeniczne, mikrozwapnienia, nieregularne granice, wzmożony chaotyczny przepływ krwi.

Kategorie BACC (1–6):

Kat. 1: Zmiana łagodna – minimalne ryzyko złośliwości (np. guzki hiperplastyczne, wole guzkowe).
Kat. 2: Podejrzenie nowotworu pęcherzykowego (ryzyko złośliwości 10–15%) – wskazanie do operacji w celu różnicowania z rakiem pęcherzykowym.
Kat. 3: Zmiana pęcherzykowa bliżej nieokreślona (ryzyko złośliwości < 5%) – wymaga powtórzenia BACC po 6–24 miesiącach.
Kat. 4: Podejrzenie złośliwości (ryzyko > 30–50%) – wskazane oznaczenie kalcytoniny (> 100 pg/ml sugeruje raka rdzeniastego) i leczenie operacyjne.
Kat. 5: Nowotwór złośliwy – potwierdzenie raka brodawkowatego, rdzeniastego, anaplastycznego lub chłoniaka.
Kat. 6: Biopsja niediagnostyczna – decyzja na podstawie obrazu klinicznego, możliwe powtórzenie badania.

Ocena zaawansowania choroby:

Ocena przeprowadzana jest w trzech etapach:

Przedoperacyjnie (cTNM).
Pooperacyjnie na podstawie badania histopatologicznego (pTNM).
Po leczeniu uzupełniającym jodem promieniotwórczym (yTNM).

Badania diagnostyczne:

USG szyi i węzłów chłonnych.
Oznaczenie stężenia kalcytoniny w surowicy.
RTG klatki piersiowej.
Badania laboratoryjne (TSH, fT3, fT4, zjonizowany wapń).
TK szyi i górnego śródpiersia (w przypadku zaawansowanego T4, N1b, M1).

Histopatologia:

Rak pęcherzykowy – możliwa lobektomia.
Rak rdzeniasty – strumektomia totalna z limfadenektomią centralną.
Rak anaplastyczny – agresywne leczenie chirurgiczne z limfadenektomią.
Pierwotny chłoniak – podstawowe leczenie: chemioterapia i radioterapia.
Przerzuty innych nowotworów – leczenie zależne od kliniki.

Leczenie raka tarczycy:

A. Chirurgia:

Lobektomia (usunięcie jednego płata).
Strumektomia totalna (usunięcie całej tarczycy) z limfadenektomią.

B. Leczenie jodem promieniotwórczym (131I):

Niszczenie pozostałości tarczycy po operacji.
Leczenie mikroognisk raka i przerzutów.

C. Leczenie hormonalne (L-tyroksyna):

Terapia substytucyjna lub supresyjna u chorych wysokiego ryzyka.

D. Radioterapia (RTh):

Stosowana w raku niezróżnicowanym lub anaplastycznym, przy braku możliwości leczenia chirurgicznego i jodem promieniotwórczym, oraz po nieradykalnym wycięciu raka rdzeniastego.