Rak prostaty - diagnostyka i leczenie

Gruczoł krokowy, nazywany także sterczem lub prostatą, należy do układu męskich narządów płciowych i zlokalizowany jest w bezpośrednim sąsiedztwie pęcherza moczowego. Otacza odcinek cewki moczowej. Dlatego w momencie powiększenia tego gruczołu, pacjenci odczuwają objawy i dolegliwości związane właśnie z utrudnionym oddawaniem moczu.

Warto zwrócić uwagę na fakt, że w Polsce zachorowania na raka prostaty w ciągu ostatnich 10 lat podwoiły się (dane z roku 2014). Obecnie roczne tempo zapadalności na tę chorobę wynosi 2,5%.

Wyróżniamy trzy grupy chorób prostaty:

• zapalenie ostre lub przewlekłe,
• łagodny rozrost gruczołu krokowego,
• nowotwory złośliwe

Niestety wśród mężczyzn w Polsce rak prostaty jest jednym z najczęściej występujących nowotworów złośliwych. Pod względem zapadalności ustępuje jedynie rakowi płuca. Profilaktyka i wczesna diagnostyka są bardzo istotne dla pozytywnych wyników leczenia prostaty.

Jakie czynniki mogą powodować zwiększone ryzyko zachorowania na nowotwór stercza?

1. Predyspozycje genetyczne. Jeżeli rak prostaty wystąpił u jednego krewnego 1. stopnia, ryzyko zachorowania zwiększa się dwukrotnie. Wystąpienie choroby u dwóch lub więcej krewnych zwiększa ryzyko nawet 10-krotnie. Warto pamiętać, że nowotwory o podłożu dziedzicznym rozwijają się dość wcześnie, nawet przed 55. rokiem życia.
2. Niewłaściwa dieta bogata w nasycone tłuszcze, białka, cholesterol, jednocześnie ze zbyt niską ilością selenu, witamin D i E. Dieta bogata w warzywa i owoce oraz produkty zbożowe, soję czy siemię lniane ma z kolei właściwości chroniące przed nowotworem.
3. Otyłość.
4. Rasa. Najczęściej na raka prostaty zapadają mężczyźni rasy czarnej, najrzadziej natomiast przedstawiciele rasy żółtej.
5. Do pozostałych czynników ryzyka zaliczyć należy siedzący tryb życia, wstrzemięźliwość płciową, choroby weneryczne, częste zapalenia dróg moczowych.

Diagnostyka raka prostaty

Do podstawowych badań zalicza się w tym przypadku wywiad lekarski, badanie per rectum (przez odbytnicę), analizę stężenia PSA w surowicy krwi. Najdokładniejszym badaniem obrazowym oceniającym zmiany nowotworowe w gruczole krokowym jest rezonans magnetyczny. Ostateczne rozpoznanie raka prostaty można postawić jedynie na podstawie biopsji wykonywanej pod kontrolą USG lub pod kontrolą USG i rezonansu magnetycznego.

 

Co to jest wskaźnik PSA?

PSA to glikoproteina, która wytwarzana jest niemal wyłącznie przez komórki nabłonkowe gruczołu krokowego. Co ważne, odbiegające od normy parametry tego wskaźnika nie wskazują wyłącznie na nowotwór tego gruczołu. Należy pamiętać, że do wzrostu stężenia PSA w surowicy może dojść nie tylko w następstwie nowotworu, ale także w wyniku zapalenia stercza, łagodnego rozrostu oraz urazu mechanicznego Znaczne zwiększenie stężenia PSA może być sygnałem choroby nowotworowej.

Aby rozpoznać raka prostaty wykonuje się analizy pod mikroskopem wycinków pobranych z gruczołu krokowego.

Wskazania do biopsji:

• nieprawidłowości wykryte w sterczu podczas badania palcem przez odbytnicę,
• podwyższone stężenie PSA,
• zmiany w gruczole krokowym widoczne w badaniu rezonansu magnetycznego

Biopsja pozwala nie tylko na potwierdzenie zmian nowotworowych, lecz również na określenie stopnia złośliwości i rozległości choroby. Rak prostaty to nie wyrok. Wcześnie wykryty daje wysokie szanse na wyleczenie.

Leczenie raka prostaty

Jeżeli nowotwór jest ograniczony do gruczołu krokowego, a czas przeżycia naturalnego u chorego jest nie krótszy niż 10 lat, stosuje się leczenie prostaty radykalne, mające na celu całkowite wyeliminowanie nowotworu. Pod pojęciem leczenia radykalnego rozumiemy kilka metod:

• leczenie prostaty chirurgiczne, tj. całkowite wycięcie gruczołu wraz z pęcherzykami nasiennymi i węzłami chłonnymi miednicy (prostatektomia radykalna),
• radykalne napromieniowanie stercza z pól zewnętrznych,
• radioterapia poprzez czasowe bądź stałe wprowadzenie radioizotopu do gruczołu stercza (brachyterapia).

Nowotworu naciekającego i z przerzutami nie można wyleczyć w sposób radykalny. W przypadku choroby zaawansowanej wykorzystuje się zależność tego nowotworu od hormonów męskich. Stymulują one bowiem jego rozwój. Dlatego choremu podaje się terapię hormonalną mającą na celu zmniejszenie stopnia oddziaływania hormonów męskich na gruczoł krokowy. Coraz częściej terapię hormonalną można łączyć z nowymi sposobami chemioterapii.

W przypadku nowotworów rozpoznanych na bardzo wczesnym etapie i o umiarkowanej złośliwości istnieje możliwość odłożenia leczenia radyklanego na później i objęcia chorego baczną obserwacją.

W przypadku występowania raka ogniskowego (zajmującego niewielki obszar gruczołu) o niskiej lub pośredniej złośliwości możliwe jest leczenie metodą HIFU co do minimum redukuje działania niepożądane leczenia radykalnego (zaburzenia wzwodu, nietrzymanie moczu).

Warto podkreślić, że niemal wszyscy mężczyźni w starszym wieku są narażeni na łagodny rozrost gruczołu krokowego, który rozwija się wskutek wzmożonego przyrostu komórek w tym narządzie. Dlatego też nie zawsze objawy związane z funkcjonowaniem układu moczowego muszą od razu oznaczać chorobę nowotworową. Ostateczne rozpoznanie postawi lekarz, dlatego wykonanie badań przy zauważeniu niepokojących objawów jest absolutnie niezbędne.

Europejskie Centrum Zdrowia w Otwocku zachęca wszystkich pacjentów zainteresowanych tematyką raka prostaty, profilaktyki, diagnostyki i leczenia, do odwiedzin strony internetowej fundacji Gladiator: www.gladiator-prostata.pl. Stowarzyszenie zrzesza pacjentów dotkniętych chorobami gruczołu krokowego, nerek, pęcherza moczowego i narządów płciowych.